تبادل
لینک هوشمند
*** فعالیت‌های هسته‌ای ایران قبل از انقلاب
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی چند قرارداد و موافقت‌نامه هسته‌ای دیگر هم بین ایران و کشورهای غربی بسته شد.
طبق اولین موافقت‌نامه هسته‌ای میان ایران و آمریکا که در سال 37 توسط مجلس شورای ملی تصویب شد، قرار بود آمریکا اطلاعات مربوط به طرح، ساختمان، کار‌کردن رآکتورهای تحقیقاتی و به کار‌‌بردن آن‌ها به شکل وسائل تحقیقاتی توسعه و مهندسی و در معالجات رادیوتراپی، مسائل بهداشتی و استحفاظی مربوط به‌کار‌کردن و استفاده از رآکتورهای تحقیقاتی و استفاده از ایزوتوپ‌های رادیواکتیو در تحقیقات فیزیکی و زیست‌شناسی، معالجات رادیوتراپی، کشاورزی و صنعتی و نیز اورانیوم و سوخت مورد نیاز رآکتورهای تحقیقاتی را در اختیار دولت ایران قرار دهد و مواد مورد نیاز احداث و راه‌اندازی رآکتورهای تحقیقاتی ایران را تأمین کند.
*** اولین رآکتور اتمی ایران
در اولین مراحل اجرای این موافقت‌نامه، انستیتو علوم هسته‌ای که تحت نظارت سازمان مرکزی پیمان سنتو بود، از بغداد به تهران انتقال یافت و مرکز اتمی دانشگاه تهران نیز برای پژوهش‌ها و آموزش‌های هسته‌ای در دانشگاه تهران راه‌اندازی شد و کمی بعد دانشگاه تهران پیشنهاد ساخت یک رآکتور اتمی را به دولت داد؛ پیشنهادی که به تصویب دولت رسید.
دوایت دیوید آیزنهاور رئیس جمهور وقت آمریکا برای تبلیغ طرح آمریکایی «اتم برای صلح» یک رآکتور اتمی در اختیار ایران گذاشت
رآکتور اتمی 5 مگاواتی دانشگاه تهران نیز در فاصله سال‌های 40 الی 46 ساخته شد و به بهره‌برداری رسید و آمریکا تا سال 1357 بیش از 5 کیلوگرم سوخت اورانیوم 93 درصد مورد نیاز این رآکتور را تأمین کرد و علاوه بر آن تجهیزات مربوط به سلول‌های داغ را برای جداسازی پلوتونیوم در اختیار ایران قرار داد.
رآکتور تحقیقاتی تهران
در همین دوران قرار شد آمریکا رآکتورهای هسته‌ای قدرت را برای ایران بسازد و سوخت غنی‌شده مورد نیاز این رآکتورها را برای ایران فراهم کند و همچنین براساس قرارداد امضا شده بین وزیر اقتصاد ایران و وزیر خارجه آمریکا، 8 رآکتور به ارزش 4/6 میلیارد دلار را به ایران بفروشد.
همچنین قرار شد کمیسیون انرژی اتمی آمریکا یک رآکتور آب‌سبک 1200 مگاواتی همراه با سوخت مورد نیاز آن را به ایران بفروشد.
*** قراردادهای هسته‌ای ایران و آلمان
به گزارش خبرگزاری تسنیم، 9 تیرماه سال 1354 بود که توافق‌نامه همکاری‌های پژوهشی علمی و توسعه فناوری به امضای مقامات ایران و آلمان رسید؛ موافقت‌نامه‌ای که طی آن طرفین متعهد شدند همکاری‌های خود را در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای بویژه در زمینه‌های تحقیق و توسعۀ علمی و فناوری، برنامه‌ریزی و ساختمان و ادارۀ نیروگاه‌های هسته‌ای و سایر تأسیسات هسته‌ای و تحقیقاتی، آموزش و کارآموزی کارکنان علمی و فنی، فناوری نیروی هسته‌ای، امنیت و حفاظت تأسیسات هسته‌ای و جلوگیری از تشعشعات، سوخت اتمی، به‌کار‌گیری انرژی هسته‌ای برای مقاصدی علاوه بر تولید برق و تولید و استعمال رادیوایزوتوپ‌ها گسترش دهند.
یک‌سال بعد، طرف ایرانی دو قرارداد دیگر با شرکت آلمانی کرافت ورک یونیون (KWU) برای برای طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی دو واحد نیروگاهی 1300 مگاواتی آب سبک در بوشهر و نیز تأمین سوخت هسته‌ای این نیروگاه‌ها امضا کرد؛ قراردادهایی که طرف آلمانی را موظف کرد علاوه بر ساخت نیروگاه‌های بوشهر، سوخت اولیه و سوخت‌گذاری‌های مجدد این نیروگاه را برای 30 سال تضمین کند. این قرارداد در سال 58 از سوی طرف آلمانی به حالت تعلیق درآمد، با این حال تا آن زمان، 80 درصد کارهای ساختمانی واحد یک این نیروگاه و 60 درصد کارهای برقی و مکانیکی آن انجام شده بود.
یک قرارداد دیگر هم برای ساخت دو نیروگاه 1290 مگاواتی در اصفهان و دو نیروگاه 1290 مگاواتی در ساوه بین ایران و شرکت آلمانی (KWU) امضا شد.؛ قراردادی که البته به سرانجام نرسید.
"آموزش هسته‌ای کارآموزان سازمان انرژی اتمی ایران" و "اکتشاف اورانیوم" از دیگر قراردادهای هسته‌ای بود که در آن سال‌ها بین ایران و آلمان به امضا رسید.
*** قراردادهای هسته‌ای ایران و فرانسه
11 مارس 1969 مدیرکل کمیسیاریای انرژی اتمی فرانسه به تهران آمد و به همراه وزیر اقتصاد ایران پروتکل تحقیقات رادیواکتیو را امضاء کرد.
براساس این پروتکل، قرار شد یک زمین‌شناس باتجربه از سوی کمیساریای انرژی اتمی فرانسه به ایران بیاید تا زمینه اعزام اکیپ اکتشافی متخصص پژوهش ذخائر مواد رادیواکتیو به ایران را فراهم کند.
یک‌سال برای فعالیت‌های این گروه اکتشافی در نظر گرفته شد تا در کمترین زمان ممکن، مناطق مناسب کشف ذخائر مواد رادیواکتیو در سراسر ایران مشخص شود.
5 سال بعد، قراردادی میان هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ایران و والری ژیسکاردستن وزیر اقتصاد فرانسه برای ساخت چند نیروگاه اتمی با سقف ظرفیت 5 هزار مگاوات امضا و مقرر شد ظرفیت برق اتمی تا قدرت 5000 مگاوات از سوی فرانسه به ایران تحویل شود.
تا پیش از انقلاب اسلامی، قراردادهای دیگری در زمینه برنامه‌های هسته‌ای میان ایران با برخی کشورهای دیگر مانند کانادا، هند، استرالیا و انگلستان منعقد شد که قرارداد خرید 15 درصد از سهام شرکت انگلیسی راسینگ و خرید 800/17 تن اورانیوم طبیعی تا سال 1369 از این شرکت و همچنین قرارداد خرید 400/2 تن اورانیوم از شرکت ناکفور در آفریقای جنوبی ازجمله این قراردادها بود.
*** انرژی هسته‌ای و جمهوری اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه سال 57، اغلب قراردادهای مذکور به حالت تعلیق درآمد. "زیمنس" آلمان دست از تکمیل نیروگاه هسته‌ای بوشهر برداشت و ساخت آن را نیمه‌کاره رها کرد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، قراردادهای هسته‌ای ایران با کشورهای غربی تعلیق شد
آمریکا و سایر کشورهای غربی هم از انتقال هرنوع تجهیزات، امکانات، لوازم و فناوری‌های هسته‌ای به ایران خودداری کرده و قراردادهایی را که حتی پولش را از ایران گرفته بودند، لغو کردند و از سوی دیگر کشورهایی مانند روسیه و چین که خواهان همکاری‌های هسته‌ای با ایران بودند را تحت فشارها قرار دادند.
همین دلایل کافی بود تا جمهوری اسلامی ایران را به سمت "خودکفایی هسته‌ای" سوق دهد. یکی از محورهای برنامه هسته‌ای ایران بعد از انقلاب اسلامی ساخت و توسعه رآکتورهای اتمی در نظر گرفته شد.
*** ساخت و توسعه رآکتورهای تحقیقاتی
سال 1372 سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران از درجه غنای بالا به درجه غنای پایین تبدیل شد. رآکتور تهران امکان کارهای تحقیقاتی پایه در زمینه فیزیک رآکتور و نوترون و بررسی اثر پرتوهای مختلف بر مواد را فراهم می‌سازد و از اصلی‌ترین اهداف آن، تولید رادیوایزوتوپ‌های گوناگون برای مصارف پزشکی و صنعتی است.
همچنین رآکتور تحقیقاتی آب سبک مینیاتوری که 30 کیلووات قدرت دارد، به‌منظور توسعۀ آموزش علوم و فنون هسته‌ای، آنالیز مواد و تهیه رادیوایزوتوپ برای فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی در سال 1373 راه‌اندازی شد و به بهره برداری رسید.
رآکتور تحقیقاتی صفر قدرت آب‌سنگین با قدرت 100 وات هم که طراحی و ساخت آن از سال 64 در دستورکار قرار گرفته بود، در سال 74 با هدف آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص و کاربرد کدهای کامپیوتری در زمینۀ طراحی رآکتورهای هسته‌ای نصب و راه‌اندازی شد.
از سوی دیگر گذشت سال‌ها از عمر رآکتور تحقیقاتی تهران و استهلاک تجهیزات و لوازم و سیستم‌های آن، سازمان انرژی اتمی ایران را به فکر جایگزین انداخت. در این راستا طراحی پایه رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک موسوم به IR40 با قدرت 40 مگاوات در سال 2002 تکمیل و کلنگ آغاز ساخت این رآکتور در سال 2004 به زمین زده شد.
ظرفیت تولید "آب سنگین" این مجتمع که در ابتدای کار 8 تن بود، در زمان افتتاح به 16 تن با غنای 8/99 درصد افزایش پیدا کرد. با تکمیل این مجتمع، ایران در جایگاه نهم کشورهای صاحب تجهیزات تولید آب‌سنگین دنیا در کنار کشورهایی مانند کانادا، آرژانتین، هند و نروژ به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکنندگان آب‌سنگین جهان قرار می‌گیرد.
*** تولید برق هسته‌ای
به گزارش خبرگزاری تسنیم، تولید "برق هسته‌ای" به عنوان یکی از از مهم‌ترین برنامه‌های کلان ایران در زمینه انرژی هسته‌ای اعلام شده است. مجلس شورای اسلامی هم در سال 1384 در این زمینه، تصویب کرده بود که تا سال 2020 باید 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای از طریق نیروگاه‌های اتمی تولید شود.
دی‌ماه 1373 بود که قرارداد تکمیل واحد یک نیروگاه اتمی بوشهر به صورت مشارکتی به امضای ایران و روسیه رسید و 4 سال بعد یعنی سال 77 به صورت کلی بازبینی شد و شرکت "اتم استروی اکسپورت" روسیه تکمیل این نیروگاه را به صورت "کلید در دست" برعهده گرفت. رآکتور توافق‌شده با طرف روسی از نوع رآکتورهای آب سبک تحت فشار با قدرت 1000 مگاوات است.
قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر که در دهه 50 میان ایران و آلمان منعقد شد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از سوی آلمان لغو شد
با وجود فشارهای گسترده سیاسی آمریکا و برخی کشورهای غربی، سوخت نیروگاه اتمی بوشهر در 31 مرداد 1389 بارگذاری شده و دومین محموله سوخت این نیروگاه نیز به وزن 30 تن، اردیبهشت سال 90 از روسیه به سمت بوشهر حمل شد تا جوابگوی فعالیت سال دوم نیروگاه باشد.
در نهایت 12 شهریور سال 90، نیروگاه اتمی بوشهر با بخشی از ظرفیت خود به شبکه برق سراسری کشور متصل و ایران سی و یکمین کشوری شد که برق هسته‌ای تولید می‌کند. رآکتور این نیروگاه نیز در 22 بهمن سال 90 به 75 درصد قدرت خود رسید. نیروگاه هسته‌ای بوشهر از رآکتور آب تحت فشار نوع VVER – 1000 مدل V-446 برخوردار بوده و همانند نیروگاه‌های هسته‌ای کشورهای غربی دارای ایمنی ذاتی است.
نیروگاه اتمی دارخوین نیز با ظرفیت 360 مگاوات آب سبک بوسیله امکانات بومی در دارخوین در حال احداث است و فعالیت خود را در سال 1395 برای تولید سوخت با غنای 5٫2 تا 5٫3 درصد شروع خواهد کرد.
*** خودکفایی در تولید سوخت هسته‌ای
اکتشاف و استخراج اورانیوم، فراوری ترکیبات اورانیوم، غنی‌سازی اورانیوم و ساخت مجموعۀ سوخت را "چرخۀ سوخت هسته‌ای" تعریف می‌کنند.
پروژۀ "ساغند یزد" ازجمله فعالیت‌های جمهوری اسلامی در زمینه استحصال اورانیوم از منابع طبیعی است. در این کارخانه، اورانیوم از عمق 350 متری زمین استخراج شده و پس از آن، به اردکان یزد منتقل می‌شود تا در فرآیندهای مختلف شیمیایی و فیزیکی به "کیک زرد" تبدیل شده و برای تهیه اورانیوم غنی‌شده مورد استفاده قرار بگیرد.
معدن "گچین" بندرعباس از دیگر معادن اورانیوم ایران است که اورانیوم مورد نیاز برای فعالیت‌های هسته‌ای از آن استخراج می‌شود. معدن "ناریگان" نیز از دیگر معادن اورانیوم جمهوری اسلامی ایران است.
اورانیوم‌های استخراج شده پس از تبدیل شدن به "کیک زرد"، در تأسیسات «UCF» اصفهان به "هگزافلوراید اورانیوم (UF6)"، "اورانیوم فلزی" و "اکسید اورانیوم" تبدیل می‌شود. «UF6» خوراک اصلی کارخانه غنی‌سازی در نطنز است.
تأسیسات هسته‌ای نطنز گنجایش 60 هزار سانتریفیوژ را دارد
تأسیسات هسته‌ای نطنز که گنجایش حدود 60 هزار سانتریفیوژ را دارد، سوخت یک نیروگاه برای یک‌سال را تأمین می‌کند که با جایگزینی نسل جدید سانتریفیوژها، این تأسیسات، سوخت 6 نیروگاه اتمی را تأمین خواهد کرد.
علاوه بر تأسیسات هسته‌ای نطنز، مرکز هسته‌ای "فُردو" هم یکی دیگر از مراکز غنی‌سازی اورانیوم در ایران است که در عمق 90 متری صخره‌های سنگی اطراف قم قرار دارد و بیش از 2000 سانتریفیوژ در این مرکز وظیفه غنی‌سازی اورانیوم و تولید سوخت با غلظت 20 درصد را برعهده دارند.
در کارخانه تولید میله سوخت (ZPP) اصفهان نیز میله‌های سوخت با استفاده از فلز مخصوص زیرکونیوم تولید می‌شوند و کارخانه تولید سوخت (FMP) اصفهان هم توانایی تولید سالانه 10 تن سوخت طبیعی برای استفاده در رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و 30 تن سوخت غنی شده با غنای حداکثر 5 درصد برای استفاده در رآکتورهای هسته‌ای آب سبک تحت فشار مانند نیروگاه دارخوین را دارد و ظرفیت آن نیز برای تولید سوخت مورد نیاز 2 هزار و 360 مگاوات برق هسته‌ای قابل افزایش است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، چندی قبل، "مایکل اورن" سفیر رژیم صهیونیستی در آمریکا طی یادداشتی که برای روزنامه «وال‌استریت ژورنال» نوشته بود، تصریح کرد: "اکنون ایران دارای 225 پوند اورانیوم 20 درصد غنی‌شده و 11000 پوند اورانیوم 3.5 درصد است". او همچنین تأکید کرده بود که "ایران تعداد سانتریفیوژهای خود را افزایش خواهد داد و این سانتریفیوژها تندتر از همیشه می‌چرخند".
سانتریفیوژهای تأسیسات هسته‌ای نطنز
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران که ماه گذشته منتشر شد، تصریح کرد: از زمانی که ایران غنی‌سازی اورانیوم را در تأسیسات اعلام شده خود شروع کرده است، تقریباً 7611 کیلوگرم (735+ کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) UF6 غنی‌شده تا 5 درصد U-235 و 8/232 کیلوگرم (4/43+ کیلوگرم از زمان گزارش قبلی مدیرکل) UF6 غنی‌شده تا 20 درصد U-235 تولید کرده است".
با این وجود، اروپا تاکنون 60 تن UF6 متعلق به جمهوری اسلامی را در اختیار ایران قرار نداده است. علاوه بر این، ایران سوخت اولیه نیروگاه اتمی بوشهر را از شرکت آلمانی زیمنس خریداری کرده بود که این محوله سوختی نیز پس از 25 سال توقیف به ایران تحویل نشد. همچنین با وجود تعلق 10% سهام کارخانۀ غنی‌سازی اورودیف به ایران، هیچ اورانیومی به جمهوری اسلامی تحویل نشده است.
با این همه، جمهوری اسلامی ایران که با تحریم‌های گسترده و شدیدی روبروست، از سال گذشته اعلام کرده که حاضر است تولیدات هسته‌ای خود را به سایر کشورها صادر کند.
همچنین از ماه‌های قبل، حرف و حدیث‌هایی هم پیرامون تولید سوخت 50 درصد در ایران به گوش می‌رسد. از مجلس شورای اسلامی خبر رسید که با توجه نیاز کشتی‌های ایرانی به سوخت هسته‌ای، دولت مکلّف می‌شود برای تأمین سوخت هسته‌ای مورد نیاز این کشتی‌ها، اورانیوم را تا هر اندازه‌ای که نیاز است، غنی‌سازی کند؛ اندازه‌ای که گفته می‌شود در حدود 50 یا 60 درصد خواهد بود.
*** توسعۀ هسته‌ای در پزشکی، صنعت و کشاورزی
ایران علاوه بر ساخت نیروگاه‌های اتمی و تولید سوخت هسته‌ای، در حوزه‌های دیگر هم دست به استفاده از انرژی هسته‌ای زده است.
به نوشته سایت «ایران و فناوری هسته‌ای» که از سایت‌های مرجع در این زمینه به شمار می‌آید، سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی انرژی هسته‌ای را در تولید رادیوایزوتوپ‌های مختلف، تولید رادیوداروهای مختلف، تولید انواع کیت‌های رادیودارویی، تولید گندم موتانت و غیرموتانت، جو موتانت و غیرموتانت و پنبۀ موتانت، اصلاح گونه‌های کشاورزی، پرتودهی برای جلوگیری از ضایعات کشاورزی، انجام پژوهش جهت تهیۀ واکسن دامی با استفاده از روش‌های هسته‌ای، تولید نوارها و غلاف‌های پلیمری قابل انقباضی حرارتی، تولید سیستم شمارش هسته‌ای با آشکارساز گایگر، تولید مولد پالس هسته‌ای، تولید دزیمتر جیبی و دزیمتر دیجیتال دستی، استریلیزاسیون محصولات بهداشتی، تولید انواع لیزرهای مورد نیاز، نشت‌یابی در لوله های انتقال نفت با استفاده از تکنیک کاربرد ردیاب‌های پرتوزا، طراحی و ساخت لامپ‌های نوری (بتالایت) برای کاربردهای مختلف و طراحی و ساخت سیستم هسته‌ای برای اندازه‌گیری خاکستر زغال سنگ جهت نشان دادن میزان مصرف ذغال سنگ در صنایع کشور به کار گرفته است.
** رادیوایزوتوپ‌ها
جمهوری اسلامی ایران در زمینه تهیه و تولید رادیوداروها و کیت‌های رادیودارویی تاکنون «ژنراتور تکنسیوم m99» را برای تشخیص بیماری‌های اندام‌های مختلف بدن، «ید 131» با مصارف تشخیصی و درمانی، «فسفر 32» را برای درمان کیست‌های مغزی، «ایریدیم 192» را برای کاشت در تومورهای سرطانی، «ژنراتور تکنسیوم m99» را برای تشخیص نارسایی‌ها و امراض تولید کرده است.
ایران رادیوایزوتوپ‌هایی را هم برای کاربردهای صنعتی تولید کرده است؛ ازجمله «چشمه پرتوزای ایریدیم 192» که در رادیوگرافی گاما، جوش‌های صنعتی و جوش لوله‌های نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد و نیز «چشمه کبالت 60» که در سطح‌سنجی، چگالی‌سنجی و ضخامت‌سنجی به کار گرفته می‌شود و همچنین «چشمه‌های سزیم 137» با کاربرد صنعتی و آموزشی و «چشمه‌های آمرسیم 241» با کاربرد تحقیقاتی، صنعتی و دانشگاهی.
کیت‌های رادیوایمونواسی برای علامت‌گذاری هورمون‌ها و آنتی‌بادی‌ها و غربال‌گری کم‌کاری تیروئید نوزادان، رادیوداروهای مونوکلونال آنتی‌بادی و پپتیدی‌ها برای بررسی عفونت در بدن، ترکیبات آلی نشان‌دار‌شده با کربن 14 و تریتیم، «تالیم 201» برای اسکن قلب و تشخیص بیماری‌های کرونر قلب و آنفارکتوس، «گالیم 67» برای تشخیص عفونت‌های داخلی و تومورهای بدخیم، «ایندیم 111» برای تشخیص محل تومور، التهاب‌ها و عفونت های پنهان و رادیوداروی «18FDG» برای فراهم کردن امکان تصویربرداری از مقاطع مختلف مغزی و قلبی از دیگر تولیدات هسته‌ای ایران در این زمینه است.
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
hadis